Türkiye'de borsa faaliyetlerinin başlaması 1854 Kırım Savaşı'ndan sonrasına rastlamaktadır. Kırım Savaşı'ndan sonra Osmanlı İmparatorluğu'nun borçlanma ihtiyacı iç borçlanma tahvillerinin çıkarılmasına neden olmuştur. Osmanlı borçlanma senetlerinin çıkarılmasıyla birlikte bunun İstanbul'da bir piyasası oluşmuş ve gayrimüslim bankerler Galata'da bu işle uğraşmaya başlamışlardır.
1864 yılına gelindiğinde Türkiye'de bir borsa kurulması ihtiyacı doğmuş ve Galata Bankerleri kendi aralarında bir dernek kurarak bu harekete öncülük etmişlerdir.
1866 yılında Türkiye'den alacaklı olan devletlerin de desteği ile İstanbul'da bir "Dersaadet Tahvilat Borsası" kurularak çalışmalarına başlamıştır. Bu borsaya Maliye nezaretince bir komiser atanmıştır. Borsanın adı 1906 yılında çıkarılan bir nizamname ile "Esham ve Tahvilat Borsası"na dönüştürülmüş ve bu kuruluş Cumhuriyet dönemine kadar hayatını devam ettirmiştir.
İkinci Meşrutiyet'in ilanına kadar bu borsaya sadece İstanbul, Selanik ve Beyrut'ta kurulmuş bulunan yabancı şirketlerin çıkardıkları menkul kıymetler girebilmiştir. Meşrutiyet'ten itibaren yerli şirketlerin menkul kıymetleri de kaydolunmaya başlamıştır.
Cumhuriyet döneminde, 1922 yılında çıkarılan yeni bir nizamname ile borsada bugünkü sistemin temelini oluşturan hükümler getirilmiştir. 1929 yılında kabul edilen "Menkul Kıymetler ve Kambiyo Borsaları Kanunu" ve aynı yıl çıkarılan 8172 sayılı nizamname ile mevcut borsa yeniden düzenlenmiştir. İsmi ise İstanbul Menkul Kıymetler Borsası olmuştur. 1938 yılında çıkarılan bir kararname ile İstanbul Borsası kapatılarak Ankara'ya taşınmış ve "Kambiyo, Esham ve Tahvilat Borsası" adı ile açılarak çalışmaya başlamıştır. Ancak piyasanın kalbi İstanbul'da olduğu için, 1941 yılında borsa yeniden İstanbul'a nakledilmiştir.
Cumhuriyet döneminde kurulan borsalarda esham ve tahvilat yanında döviz alım-satımı da yapılmaktaydı. Ancak 1959 yılından sonra borsanın döviz alım-satımı ile ilgili rolü bütünüyle kaldırılmıştır.
Türkiye'de 1981 yılı Temmuz ayında yayınlanan 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ile sermaye piyasası yeniden düzenlenirken Menkul Kıymetler Borsası'na yeni bir şekil ve içerik verilmek istenmiş ve 1929 tarih ve 1447 sayılı Menkul Kıymetler ve Kambiyo Borsaları Kanunu yürürlükten kaldırılmıştır. Yerine 6.10.1983 gün ve KHK/91 sayılı "Menkul Kıymetler Borsaları Hakkında Kanun Hükmünde Kararname" getirilmiştir. 6 Ekim 1984 tarihinde "Menkul Kıymetler Borsalarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik" yayınlanmıştır. 18.12.1985 tarihinde, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Yönetmeliği Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğü girmiştir. 26 Aralık 1985 tarihinde borsa resmi bir törenle açılarak, faaliyete başlamıştır.
Kısa bir süre önce Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından onaylanan kanunla birlikte İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nın ismi Borsa İstanbul olacaktır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder